Nadchodzi śmieciowa rewolucja w Polsce

Właściciele nieruchomości nie będą już podpisywać umów z firmami zajmującymi się wywozem odpadów, zostaną natomiast obciążeni opłatami przez gminy, które staną się właścicielami śmieci. Takie przepisy obowiązywać mają od przyszłego roku, jeśli projekt nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach przegłosuje senat i zostanie podpisany przez prezydenta. Wszystko wskazuje na to, że tak się stanie, bowiem w piątek, po trzecim czytaniu, rządowy projekt został przyjęty przez sejm.
Obecnie właściciele nieruchomości zobowiązani są do zawierania indywidualnych umów na wywóz śmieci z przedsiębiorstwami posiadającymi miejscową koncesję. W praktyce jednak wielu uchyla się od tej odpowiedzialności, a samorządy mają problemy z egzekwowaniem ustawowych obowiązków. Nie brakuje więc takich, którzy własne śmieci wyrzucają do ogólnodostępnych koszów na śmieci, pojemników na używaną odzież lub prosto do lasów.
- Każdego roku wydajemy ok. 70 tys. zł na sprzątanie śmieci i ich wywóz z lasów – mówi Marcin Szydlarski, nadleśniczy Nadleśnictwa Kartuzy. - To kilkaset ton odpadów wszelkiego rodzaju, najczęściej gruzy, plastiki, eternit. Od wiosny do jesieni zatrudniamy pięć osób, które zajmują się tylko sprzątaniem lasów. Każdego dnia prowadzone są też patrole, w tym roku już kilka osób złapaliśmy na gorącym uczynku.
Rządowy projekt zmiany obecnej ustawy ma jednocześnie wyeliminować dzikie wysypiska i doprowadzić do większej segregacji i zmniejszenia ilości odpadów trafiających na wysypiska. Odpowiedzialność za gospodarkę odpadami zostanie nałożona na gminy, które ich wywóz mają zlecać firmom w drodze przetargów. Pieniądze na ten cel samorządy mają uzyskać od mieszkańców, poprzez pobieraną od nich opłatę. Jej wysokość będą wyliczać na podstawie rezultatów przetargów i ponoszonych kosztów własnych, więc taksa może różnić się w zależności od gminy.
- Podczas wielu dyskusji nad tym, jak poradzić sobie z odpadami, zdecydowana większość samorządowców zgadzała się, że jedynym skutecznym rozwiązaniem będzie opodatkowanie mieszkańców, ja również głośno o tym mówiłam – mówi Mirosława Lehman, burmistrz Kartuz. - Co do zasady się zgadzam, mam jednak wątpliwości co do mechanizmów. Nie chodzi nawet o ogrom obowiązków nakładanych na samorządy, które będą zmuszone zatrudnić zespół fachowców, bo z tym sobie poradzimy. Obawiam się jednak, czy środki otrzymane z opłat wystarczą na to, by gminy poradziła sobie z wydatkami, jakie nam narzucono. Oby nie było tak, jak w wielu zadaniach nakładanych na gminy, że do nowych obowiązków będziemy musieli dokładać.
O rządowej inicjatywie pozytywnie wypowiadają się przedstawiciele firm zajmujących się wywozem odpadów. Aprobaty nie kryją także niektórzy mieszkańcy, choć de facto obciążeni zostaną dodatkową taksą.
- Teraz za wywóz każdego kubła śmieci płacę prawie 20 złotych, więc jeśli podatek będzie nawet minimalnie wyższy, jestem za – deklaruje Zbigniew z podkartuskiego Kiełpina. - Przynajmniej będzie sprawiedliwie, bo zapłacą wszyscy, również ci, którzy teraz szukają kilku złotych oszczędności i wyrzucają śmieci do lasów.
Ustawa śmieciowa trafi teraz do senatu, a ostatecznie do prezydenta. Ma obowiązywać od 1 stycznia 2012 roku, ale od wejścia w życie odpowiednich uchwał i rozporządzeń gminy mają mieć 18 miesięcy na wdrożenie przepisów i przygotowanie się do nowych obowiązków.

Rozmowa ze Stanisławem Lamczykiem, posłem Platformy Obywatelskiej
- Dlaczego w przypadku śmieci konieczna jest rewolucja?
- Wolny rynek, brak możliwości instalacji urządzeń przetwarzania odpadów oraz wywożenie większości opadów komunalnych na składowiska doprowadził do katastrofalnej sytuacji w kraju. Decydujemy się na wprowadzenie systemu, który z powodzeniem działa w wielu krajach Unii Europejskiej. Środowisko naturalne nie jest w stanie obronić się samo przed mechanizmami wolnorynkowymi. Przykładem tego są przepełnione składowiska odpadów oraz zaśmiecone lasy, pobocza dróg i rowy. Chcemy zmniejszyć zaśmiecenie naszego kraju i poprawić obecny system gospodarowania odpadami komunalnymi. Zamierzamy doprowadzić do uzyskania europejskiego standardu w recyklingu i redukcji masy odpadów, które obecnie ulegają biodegradacji na składowiskach.
- Nowe przepisy się sprawdzą?
- Takie prawo z powodzeniem funkcjonuje już w niemal w całej Europie, sprawdziło się już także w Polsce, bo cztery gminy wprowadziły już wcześniej taką opłatę w drodze referendum i jest tam porządek.
- Za co dokładnie odpowiedzialne będą samorządy?
- Gminy staną się właścicielami odpadów i innych rzeczy nadających się do segregacji i recyklingu. Wzmocnione zostaną funkcje kontrolne gmin, które w sposób kompleksowy będą mogły monitorować działania podejmowane zarówno przez właścicieli nieruchomości, jak również przez przedsiębiorców odbierających odpady komunalne od mieszkańców. Ponadto gminy będą zobowiązane do budowy i utrzymania instalacji i urządzeń do przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, a także miejsc przeznaczonych do składowania pozostałych po sortowaniu odpadów oraz odpadów zielonych. Niekoniecznie będą musiały samodzielnie je budować, wystarczy, że zawrą porozumienia z posiadającymi takie urządzenia firmami lub wysypiskami. Niezbędne środki finansowe zostaną gminom zapewnione przez opłatę za usługi zagospodarowania odpadów pobieraną od mieszkańców.
- Czy właściciele nieruchomości zapłacą więcej niż dotąd?
- Zapłacą mniej i to nie tylko dlatego, że konkurencja między firmami w przetargach wymusi niższe ceny. Dzięki lepszej segregacji Polska uniknie wysokich kar nakładanych przez Unię Europejską za zbyt duże ilości nieprzetworzonych odpadów trafiających na składowiska, które obecnie przerzucane są na mieszkańców w cenie usług.